وبلاگ

در محیط‌های صنعتی که فضای فیزیکی محدود و انتقال پیوسته مواد اولویت دارد، انتخاب سیستم مناسب می‌تواند تفاوتی تعیین‌کننده ایجاد کند. یکی از تجهیزاتی که در چنین شرایطی کارایی خود را به‌خوبی نشان داده، نوار نقاله مارپیچ است. این سازه به‌دلیل طراحی فشرده و عملکرد قابل اطمینان، نقش مؤثری در جابه‌جایی مواد پودری، گرانولی یا حتی ترکیبات نیمه‌جامد ایفا می‌کند. ما در ره‌گستر با تمرکز بر نیازهای تخصصی معادن و صنایع فرآوری، تجربه‌ی گسترده‌ای در زمینه تأمین و طراحی این نوع نوار نقاله‌ها داشته‌ایم. اگر شما هم با چالش‌هایی مثل انتقال عمودی، کاهش گردوغبار یا صرفه‌جویی در فضا مواجه هستید، پیشنهاد می‌کنیم در ادامه با ما همراه باشید تا شناخت دقیقی از این سیستم کارآمد به دست آورید.

نوار نقاله مارپیچ چیست؟

نوار نقاله مارپیچ، سیستمی مکانیکی برای انتقال مداوم مواد در مسیرهای افقی، مایل یا عمودی است که با استفاده از یک مارپیچ چرخان در داخل لوله یا کانال، مواد را به جلو هدایت می‌کند. این نوع نقاله برای حمل مواد پودری، گرانولی و حتی رطوبت‌دار مناسب است و اغلب در فضاهایی استفاده می‌شود که محدودیت ارتفاع یا زاویه وجود دارد. برخلاف دیگر انواع دستگاه نوار نقاله که بیشتر برای انتقال خطی کاربرد دارند، طراحی مارپیچ امکان جابه‌جایی در مسیرهای پیچیده‌تر را فراهم می‌کند.

در بسیاری از خطوط فرآوری به‌ویژه در انتقال مواد غیرهمگن مانند مصالح فله‌ای از نوار نقاله مارپیچ برای افزایش دقت و جلوگیری از اتلاف استفاده می‌شود. برای مثال در فرآیندهای دانه‌بندی، این سیستم می‌تواند به‌عنوان مکمل نوار نقاله شن و ماسه به‌کار گرفته شود تا ذرات ریز یا با رطوبت بالا را به‌صورت کنترل‌شده به مرحله بعدی منتقل کند.

اجزای اصلی نوار نقاله مارپیچ

عملکرد دقیق و قابل اتکای نوار نقاله مارپیچ وابسته به هماهنگی میان اجزای سازنده آن است. این سیستم معمولاً از چند بخش اصلی تشکیل می‌شود که هرکدام نقش مشخصی در فرآیند انتقال ایفا می‌کنند.

• مارپیچ یا اسکرو، بخش مرکزی سیستم است که وظیفه جابه‌جایی مواد را بر عهده دارد. این محور مارپیچی با چرخش مداوم، مواد را درون محفظه به جلو هدایت می‌کند. بسته به نوع مواد و شرایط کاری، گام و ضخامت مارپیچ قابل تنظیم است.
• محفظه یا کانال، لوله یا تروفی است که مارپیچ درون آن قرار می‌گیرد. این بخش باید استحکام کافی داشته باشد و در برابر سایش ناشی از ذرات مقاوم باشد. در سیستم‌هایی که با ذرات زبر و سنگین سروکار دارند، استفاده از لاستیک نوار نقاله در نقاط تماس می‌تواند به کاهش استهلاک کمک کند.
• موتور و گیربکس، وظیفه تأمین نیروی لازم برای چرخش مارپیچ را دارند. نوع موتور، توان مصرفی و محل قرارگیری آن، همگی با توجه به طراحی نوار نقاله و محدودیت‌های فضا تعیین می‌شوند.

در برخی مدل‌ها، برای کنترل و تثبیت حرکت از سیستم‌هایی مشابه رولیک نوار نقاله در مسیرهای افقی یا شیب‌دار استفاده می‌شود. این قطعات به ثبات و تعادل سازه کمک می‌کنند به‌ویژه زمانی که وزن مواد متغیر است.

کاربردهای نوار نقاله مارپیچ در صنایع

نوار نقاله مارپیچ به‌واسطه توانایی انتقال مواد به‌صورت فشرده و کنترل‌شده در صنایع مختلف جایگاه ویژه‌ای دارد. این سیستم در هر بخشی که نیاز به جابه‌جایی حجمی، عمودی یا زاویه‌دار مواد باشد، عملکرد قابل قبولی از خود نشان می‌دهد. در جدول زیر به برخی از رایج‌ترین کاربردهای آن در بخش‌های صنعتی اشاره شده است:

صنعت	نوع کاربرد نوار نقاله مارپیچ	توضیحات کلیدی
معدن و فرآوری مواد	انتقال مواد پودری و گرانولی	جابه‌جایی سنگ معدن خردشده، خاک و مواد فرآوری‌شده به‌صورت کنترل‌شده
صنایع شیمیایی	انتقال ترکیبات پودری و واکنش‌پذیر	حمل ایمن مواد شیمیایی حساس با جلوگیری از نشت و انتشار
کشاورزی و خوراک دام	جابه‌جایی غلات، کود و مکمل‌ها	انتقال به سیلوها یا مخازن ذخیره در فضاهای محدود و با حداقل گردوغبار
صنایع غذایی	حمل آرد، شکر، ادویه و مواد خشک	استفاده از متریال بهداشتی و مقاوم در برابر خوردگی و آلودگی
صنعت سیمان و مصالح	انتقال آهک، سیمان، خاکستر، ماسه خشک	عملکرد پایدار در کنار سیستم‌هایی مانند نوار نقاله شن و ماسه برای ترکیب‌های فله‌ای
صنایع بسته‌بندی	تغذیه دستگاه‌های پرکن یا میکسرها	انتقال دقیق مواد اولیه به تجهیزات تولید به‌ویژه در فازهای اتوماتیک تولید

مزایای استفاده از نوار نقاله مارپیچ

در محیط‌هایی که دقت، بهره‌وری و مدیریت فضا اهمیت بالایی دارد، نوار نقاله مارپیچ می‌تواند عملکردی فراتر از انتقال ساده مواد ارائه دهد. در ادامه به برخی از مزایای کلیدی این سیستم اشاره می‌کنیم:

صرفه‌جویی در فضای فیزیکی

طراحی مارپیچی امکان انتقال مواد در مسیرهای عمودی یا زاویه‌دار را فراهم می‌کند، بدون نیاز به زیرساخت‌های حجیم یا رمپ‌های بلند. این ویژگی در خطوط تولید متراکم یا محیط‌های محدود، مزیتی کاربردی محسوب می‌شود.

قابلیت انتقال در شرایط خاص محیطی

در صنایعی مانند استخراج، استفاده از نوار نقاله مارپیچ در کنار تجهیزاتی مانند نوار نقاله زغال سنگ، امکان کنترل دقیق مواد در فضاهای بسته یا دارای گردوغبار را فراهم می‌سازد.

جابه‌جایی ترکیبات نیمه‌جامد یا چسبنده

برخلاف برخی از سیستم‌های متداول، این مدل توانایی حرکت دادن مواد رطوبت‌دار یا دارای خاصیت چسبندگی را دارد که در برخی صنایع غذایی، دارویی یا معدنی یک مزیت مهم به‌شمار می‌آید.

هماهنگی با سیستم‌های بسته‌بندی خودکار

در خطوطی که از تجهیزاتی مانند نوار نقاله شیرینگ استفاده می‌شود، این نوع مارپیچ می‌تواند به‌عنوان واحد تغذیه یا میان‌گذار، اتصال روان بین ایستگاه‌ها را تضمین کند.

سهولت اجرا در پروژه‌های شهری و صنعتی

پروژه‌هایی که در مناطق پرتراکم مانند نوار نقاله در تهران اجرا می‌شوند با چالش‌های فضا و مسیر مواجه‌اند. در چنین شرایطی، مدل مارپیچ انتخابی عملی برای انتقال در فضاهای محدود و با شیب زیاد است.

ویژگی‌های فنی نوار نقاله مارپیچ

در انتخاب و پیاده‌سازی ایمنی نوار نقاله مارپیچ، شناخت مشخصات فنی آن نقش مهمی در عملکرد و عمر مفید سیستم دارد. این ویژگی‌ها بسته به نوع کاربری، جنس مواد منتقل‌شونده و شرایط محیطی می‌توانند متفاوت باشند:

قطر و گام مارپیچ قابل تنظیم

مارپیچ‌ها در ابعاد مختلف طراحی می‌شوند و بسته به نرخ بارگیری، سرعت انتقال و نوع ماده، می‌توان نسبت قطر به گام را متناسب‌سازی کرد. این ویژگی یکی از پارامترهای کلیدی در طراحی نوار نقاله برای محیط‌های صنعتی مختلف به‌شمار می‌رود.

نوع موتور و سیستم انتقال نیرو

استفاده از گیربکس‌های صنعتی، کوپلینگ‌های مقاوم و موتورهایی با دور مشخص، امکان کنترل سرعت و گشتاور را فراهم می‌کند. در برخی نسخه‌ها، این سیستم قابلیت ارتقاء به ساختارهای هوشمند را دارد که می‌تواند بخشی از شبکه نوار نقاله هوشمند باشد.

توانایی عملکرد در شیب‌های تند یا عمودی

برخلاف بسیاری از سیستم‌های انتقال سنتی، نوار نقاله مارپیچ می‌تواند در زوایای بالا بدون افت جریان کار کند. این ویژگی به‌خصوص در مکان‌هایی که فضای افقی محدود است یا نیاز به جابه‌جایی بین طبقات وجود دارد، مشابه کارایی یک نوار نقاله شیب دار عمل می‌کند.

جنس بدنه و مقاومت در برابر سایش یا خوردگی

بسته به نوع مواد، بدنه‌ی مارپیچ و محفظه می‌تواند از فولاد کربنی، ضدزنگ یا حتی آلیاژهای خاص ساخته شود. این موضوع در محیط‌های خورنده یا با رطوبت بالا اهمیت ویژه‌ای دارد.

به نقل از هایپر صنعت فامکو:

اسکرو کانوایرها ظرفیت بالایی در انتقال مواد دارند. میزان این ظرفیت به عوامل مختلفی از جمله قطر بدنه، شیب، سرعت چرخش و غیره بستگی دارد و به صورت حدودی بین 1 تا 100 تن در ساعت متغیر است در نوار نقاله حلزونی میزان شیب با میزان ظرفیت رابطه عکس دارد، هر چقدر شیب بیشتر باشد ظرفیت اسکرو در انتقال مواد کمتر می شود. رابطه بین قطر اسکرو با ظرفیت، مستقیم بوده و با افزایش ظرفیت انتقال، قطر اسکرو نیز باید افزایش پیدا کند. البته اندازه قطر اسکرو به عوامل دیگری نیز از جمله اندازه دانه بندی بستگی دارد و حداقل قطر اسکرو باید 12 برابر اندازه دانه بندی باشد.

انواع نوار نقاله مارپیچ و کاربردهای آن‌ها

نوار نقاله مارپیچ در مدل‌های مختلفی تولید می‌شود که هرکدام متناسب با نیازهای صنعتی خاص طراحی شده‌اند. شناخت تفاوت این مدل‌ها به انتخاب بهینه‌تر و عملکرد مطمئن‌تر کمک می‌کند.

نوار نقاله مارپیچ افقی

این مدل برای جابه‌جایی یکنواخت مواد در یک مسیر مستقیم کاربرد دارد. در خطوط تولید مداوم یا در انتقال از مخزن به میکسر، استفاده از این نوع رایج است. به‌دلیل تماس مداوم مواد با دیواره، انتخاب متریال مقاوم مانند لاستیک نوار نقاله در بخش‌های داخلی می‌تواند به کاهش اصطکاک و فرسایش کمک کند.

نوار نقاله مارپیچ عمودی

زمانی که انتقال بین طبقات یا مخازن بالا و پایین مطرح است، این مدل بهترین گزینه است. سیستم به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که ماده با حداقل افت به سطح بالاتر انتقال یابد. این نوع معمولاً در صنایع فشرده یا محیط‌هایی که محدودیت سطح دارند به‌کار می‌رود.

نوار نقاله مارپیچ با محور مرکزی (Center Shaft)

این مدل برای مواد خشک و ریزدانه مناسب است. وجود محور مرکزی باعث یکنواختی بیشتر در انتقال می‌شود و در خطوطی مانند بسته‌بندی یا تغذیه دستگاه‌های نوار نقاله شیرینگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نوار نقاله مارپیچ بدون محور (Shaftless)

در این مدل به‌جای شافت مرکزی، یک تیغه انعطاف‌پذیر در محفظه حرکت می‌کند. مناسب برای موادی با چگالی پایین، چسبنده یا با رطوبت بالاست. به‌طور مثال در انتقال باطله‌های معدنی یا ترکیبات نیمه‌مایع استفاده می‌شود.

نوار نقاله مارپیچ سنگین‌کار (Heavy Duty)

این مدل، برای شرایطی طراحی شده که نیاز به انتقال حجم بالایی از مواد معدنی وجود دارد. در خطوطی مثل بارگیری سنگ یا انتقال در ایستگاه‌های فرآوری، می‌تواند مکمل سیستم‌های قدرتمندتری مانند نوار نقاله زغال سنگ عمل کند و بخش خاصی از بار را به‌صورت کنترل‌شده منتقل نماید.

نکات نگهداری و افزایش طول عمر نوار نقاله مارپیچ

برای حفظ عملکرد مستمر و جلوگیری از توقف‌های ناگهانی در خطوط تولید، نگهداری اصولی نوار نقاله مارپیچ ضروری است. توجه به جزئیات زیر می‌تواند عمر مفید سیستم را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد:

• روانکاری منظم و استاندارد قطعات متحرک
  مارپیچ، یاتاقان‌ها و اتصالات باید با توجه به نوع بار و دفعات کار در فواصل مشخص روانکاری شوند. انتخاب روغن یا گریس مناسب از خشکی یا سایش زودرس جلوگیری می‌کند.
  یکی از اپراتورها در یکی از پروژه‌های شمال غرب به‌دلیل تأخیر در روغن‌کاری، دچار گیرکردگی یاتاقان شد که باعث توقف کامل خط شد؛ از اون به بعد، چک‌لیست هفتگی برای روانکاری تنظیم نوار نقاله صنعتی کردن و مشکل دیگه تکرار نشد.
• بازرسی دوره‌ای ساختار و بدنه شیب‌دار سیستم
  به‌ویژه در مدل‌هایی که به‌صورت نوار نقاله شیب دار طراحی شده‌اند، بررسی مداوم بدنه از نظر ترک‌خوردگی، تغییر زاویه یا جابه‌جایی جزئی از خرابی‌های زنجیره‌ای جلوگیری می‌کند.
• کنترل وضعیت رولیک‌ها و اتصالات مسیر انتقال
  اگرچه مارپیچ درون محفظه بسته حرکت می‌کند، اما در برخی طراحی‌ها، قطعات راهنما یا رولیک نوار نقاله برای تثبیت بخش‌هایی از سیستم استفاده می‌شود. بررسی سلامت این قطعات به روانی عملکرد کمک می‌کند.
• تمیزکاری مداوم فضای داخلی محفظه
  باقی‌ماندن مواد چسبنده یا ریزدانه در شیارهای داخلی می‌تواند به‌مرور باعث اختلال در چرخش مارپیچ شود. بهتر است دستگاه در بازه‌های مشخص، بدون بار و با جریان هوا یا ابزار مناسب، پاک‌سازی شود.
• تنظیم مجدد پس از تعمیر یا توقف طولانی‌مدت
  در صورت تعویض قطعه یا توقف چندروزه، پیش از راه‌اندازی مجدد، بالانس سیستم بررسی شود. این موضوع به‌ویژه در خطوطی که چند دستگاه نوار نقاله به‌صورت سری به‌هم متصل‌اند، اهمیت بیشتری دارد.

جمع‌بندی؛ انتخابی دقیق برای انتقال هدفمند و مطمئن در خطوط صنعتی

در مسیر بهره‌برداری پایدار از خطوط تولید و فرآوری، بهره‌گیری از تجهیزاتی که نه‌تنها پاسخگوی شرایط کاری سخت باشند، بلکه انعطاف لازم برای انطباق با نیازهای تخصصی هر صنعت را داشته باشند، اهمیت ویژه‌ای دارد. نوار نقاله مارپیچ با توجه به ساختار منحصربه‌فرد و قابلیت‌های فنی متنوع، یکی از گزینه‌های قابل اعتماد در این مسیر است. اگر به‌دنبال سیستمی هستید که در عین دوام بالا، عملکرد دقیقی در انتقال مواد ارائه دهد، می‌توانید از طریق ره گستر به مجموعه‌ای از نوار نقاله‌های با کیفیت و متناسب با نیاز پروژه‌تان دسترسی داشته باشید.

سوالات متداول نوار نقاله مارپیچ

آیا نوار نقاله مارپیچ قابلیت انتقال مواد با دمای بالا را دارد؟

بله. در صورتی‌ که از متریال مقاوم به حرارت در ساخت مارپیچ و محفظه استفاده شود، این سیستم می‌تواند مواد با دمای بالا را جابه‌جا کند. برای این منظور از فولادهای آلیاژی مخصوص یا پوشش‌های نسوز بهره گرفته می‌شود.

آیا امکان کنترل سرعت انتقال در نوار نقاله مارپیچ وجود دارد؟

بله. با استفاده از اینورتر یا گیربکس‌های قابل تنظیم، می‌توان سرعت چرخش مارپیچ و در نتیجه سرعت انتقال مواد را کنترل کرد. این قابلیت برای فرآیندهایی که نیاز به دوزینگ یا تغذیه یکنواخت دارند بسیار مفید است.

نوار نقاله مارپیچ برای چه حجمی از مواد مناسب‌تر است؟

این سیستم معمولاً برای حجم‌های متوسط طراحی می‌شود، اما بسته به قطر مارپیچ و توان موتور، قابلیت جابه‌جایی چندین تُن ماده در ساعت را دارد. برای ظرفیت‌های بسیار بالا باید مدل‌های خاص با ساختار تقویت‌شده انتخاب شود.

دانلود PDF